Mar 04 2009
Հայրը դատական գործ է հարուցել Թուրքիայի կրթության նախարարության դեմ` Հայոց «ցեղասպանության» մասին տեսանյութի համար
Տպել այս հոդվածը
«Թայմս», 28 փետրվարի, 2009թ.
Աղբյուրը` “The Times”
Սունա Էրդեմ (Suna Erdem)
«Արարատ» ՌԿ-ի մեկնաբանությունը
Մի հայր ծնող դատի է տվել Թուրքիայի կրթության նախարարությանն այն պատճառով, որ իր 11-ամյա դստերը ստիպել են դիտել «ռասիստական» և «ցնցող» կինոնկար, որը հակադարձում է 1915 թվականին հայերի դեմ Օսմանյան կայսրության իրականացրած ցեղասպանության մասին պնդումները և պարունակում է իբր թուրքերի նկատմամբ հայերի գործած դաժանությունների գրաֆիկական պատկերներ:
Այս դեպքը վառ օրինակ է այն բանի, ինչը մարդու իրավունքների պաշտպան ակտիվիստներն անվանում են Թուրքիայի դպրոցականների ուղեղների լվացման (ռասիստական հալածախտի (paranoia) հասցնող) պետական ռազմամոլ քաղաքականություն, որի միջոցով Թուրքիան ձգտում է պահպանել ազգայնականության ներկա մակարդակը` մի բան, որ քննադատել է Եվրամիությունը, որին փափագում է անդամակցել Թուրքիան:
«Աղջիկս շատ վշտացած էր ու վախեցած այդ վավերագրական կինոնկարից և անընդհատ հացնում էր` արդյո՞ք հայերը մեզ մորթել են»,- պատմում է էթնիկ թուրք բժիշկ Սերդար Քայան, որը դատական գործ է հարուցել նախարարության ու երեխայի դպրոցի դեմ` ռասիստական ատելություն հրահրելու համար:
«Ֆիլմում բազմաթիվ զանգվածային գերեզմաններ, ոսկորներ ու գանգեր են ցուցադրվում: Հարցազրույցներ են վարել կարեկցանք ու հավատ ներշնչող ծեր պապիկների հետ: Երբ նման խոսքեր են ասվում, թե` «կտրել են նրա գլուխը» և «օգտագործել այն վառելափայտի փոխարեն», դրանք անպայմանորեն մնալու են երեխաների գիտակցության մեջ»,- հայկական «Ակոս» թերթին ասել է հոգեբան Սերդար Դեգիրմենիչօղլուն, երբ առաջին անգամ հայտնի դարձավ, որ վավերագրական ֆիլմը ցուցադրվում է տարրական դասարանների երեխաներին` ներառյալ ծագումով հայ թուրքերին:
Կրթության նախարարությունը հայտնել է, որ դադարեցրել է հայկական ժողովրդական մի երգի անունը կրող` «Շիկահեր հարսնացուն» (Sari Gelin) վավերագրական ֆիլմի տարածումը: Սակայն ֆիլմը փաստորեն հետ չեն հավաքել, և քննադատներն ասում են, որ այն շարունակում է ուսումնական ծրագրի մաս կազմել:
Որոշ պատգամավորներ այս հարցը բարձրացրել են խորհրդարանում: «Էգիթիմ-Սեն» կրթական միությունը դատապարտել է ֆիլմը, իսկ Պատմության հիմնադրամն այն որակել է որպես անհիմն քարոզչություն:
Մեկ այլ դատական հայց է ներկայացրել թուրքահայ սպանված լրագրող Հրանտ Դինքի հիշատակին ստեղծված հիմնադրամը: «Ակոսի» նախկին խմբագիրը սպանվեց 2007 թվականին, մի երիտասարդ ազգայնականի կողմից, և այժմ հետաքննվում են վերջինիս կապերը անվտանգության ուժերում և պետական ապարատում գործող` «Էրգենեկոն» ծածկանվամբ ծայրահեղ ազգայնական խմբավորման հետ: «Վավերագրական ֆիլմի ողջ ընթացքում «հայ» բառն օգտագործվում է հազարավոր անգամներ և միայն բացասական երանգավորմամբ»,- հայտնում են Հիմնադրամից:
Պրն. Դինքն այն մի քանի հայտնի մտավորականներից էր (դրանց թվում նաև` Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Օրհան Փամուկը և բեսթսելլերների հեղինակ Էլիֆ Շաֆակը), որի դեմ ազգայնական փաստաբանները դատական գործ էին հարուցել` հայերի զանգվածային սպանությունների մասին ակնարկող մեկնաբանությունների ու նամակների համար: «Ակնհայտ է, որ այդ բոլոր դատական հայցերը մեքենայությունների ծրագրի մաս են կազմում… Թուրքական հասարակության մեջ կա մի հիվանդ, աննորմալ հյուսվածք, որին թունավորում են ազգայնական, ռասիստական վարակով»,- նշում է անկախ պատգամավոր Ուֆուք Ուրասը, որը պաշտպանում է պրն Քայայի գործը:
Շատ պատմաբաններ 1915 թվականի դեպքերը ցեղասպանություն են որակում, սակայն նույնիսկ նրանք, ովքեր մերժում են այդ եզրը, ընդունում են, որ հարյուր հազարավոր հայեր մահացել են, երբ օսմանյան թուրքերը արտաքսել են նրանց արևելյան Անատոլիայից: Ըստ Ցեղասպանագետների միջազգային ասոցիացիայի` զոհերի քանակը «միլիոնից ավել» է եղել:
«Դու գնում-սպանում ես ավելի քան մեկ միլիոն հայ, Անատոլիայից ջնջում ես հայերի հետքերն, առևանգում ես նրանց սեփականությունը և հետո երեխաներին ցուցադրում ես տեսաժապավեններ, թե` «Ինչ են մեզ արել հայերը»… Մենք մեկուսացնում ենք այս երեխաներին աշխարհից»,- նշում է «Թարաֆ» անկախ թերթի խմբագիր Ահմետ Ալթանը:
2 մեկնաբանություն
Նախ նկատենք, որ բրիտանական «Թայմսը» իր վերնագրում անգամ Հայոց ցեղասպանությունն անամոթաբար վերցրել է չակերտների մեջ։ Այս փաստը միայն բավարար է պատկերացում կազմելու համար բրիտանական մամուլի այս առաջատարի բարոյական կերպարի մասին։ Բացի այդ, թուրքական մշակված կեղծիքի համաձայն, Արևմտյան Հայաստան բառը երբեք չի օգտագործվում, փոխարենը կրկնվում է թուրքերի հորինած արևելյան Անատոլիան։ Սրանք սովորական երևույթներ են «անաչառ» արևմտյան մամուլի համար։
Իսկ այժմ բուն խնդրի մասին։
Թուրքիայի զինված ուժերի գլխավոր շտաբի պատվերով պատրաստված այս ֆիլմի ցուցադրությունը Թուրքիայի դպրոցների մեծ մասում հատկանշական է մի քանի առումով։
Առաջին, կեղծելով պատմութունը և դաստիարակելով թուրք մատաղ սերնդին մոլի հայատյացության ոգով, ֆիլմի պատվիրատուները հաստատում են Թուրքիայի՝ Հայաստանի և հայության դեմ որդեգրած թշնամական կեցվածքի ծրագրավորվածությունը, անհողդողդությունը և դեպի ապագա միտվածությունը։
Երկրորդ, բոլոր խոսակցությունները հայ-թուրքական հաշտեցման մասին առնվազն անլուրջ բնույթ են կրում. Թուրքիայի նպատակը ոչ թե հաշտվելն է, այլ Հայաստանը ստրկացնելն ու ոչնչացնելը։
Երրորդ, հայկական պետության և հայերի դեմ իրականացվող ծայրաստիճան վտանգավոր թուրքական այս կինո-քարոզարշավի նկատմամբ ՀՀ իշխանությունների պահպանվող քար լռությունը բացատրվում է ոչ միայն ՀՀ արտաքին քաղաքական հայեցակարգի անմշակվածությամբ։ Խնդիրը շատ ավելի խորն է. հայկական պետության կաթվածահար վարքագիծն իր իսկ գոյութանն սպառնացող հարցերում հայ քաղաքական վերնախավի (ու նաև հասարակության զգալի մասի) ինքնապաշտպանության տարրական բնազդի կորստյան փայլուն վկայությունն է։
Առհասարակ, արդեն ժամանակն է ուսումնասիրության առարկա դարձնելու ոչ միայն Թուրքական ժխտողականության երևույթը, այլև Հայկական ժխտողականությունը, այն է՝ աշխարհաքաղաքական արմատական իրականության՝ Հայաստանի նկատմամբ Թուրքիայի թշնամական քաղաքականության շարունակական անտեսումը։ Եթե Թուրքական ժխտողականությունը հիմնականում ռացիոնալ կերպով մշակված քաղաքականություն է, որը փորձում է կանխել Թուրքիայի համար Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման հնարավոր անցանկալի հետևանքները, ապա Հայկական ժխտողականությունը դրսից թելադրվող արհեստական «հայ-թուրքական հաշտեցման» ծայրահեղ անքննադատ, իռացիոնալ ընդունում է։ Ընդ որում՝ այն, ինչ ներկայացվում է որպես «հայ-թուրքական հաշտեցում» ոչ այլ ինչ է, քան հայկական կողմի անձնատուրություն՝ կապիտուլյացիա ի դեմս թուրքական պետության մշտական հակահայկական գործողությունների։
Այս ֆիլմի պատմության այլ մանրամասնությունները լուսաբանվել են նաև հայկական մամուլում, տե՛ս՝
Հակոբ Չաքրյան, Դադարեցվել է «Սարի աղջիկ. Հայկական հարցի մութ ծալքերը» վավերագրականի ցուցադրումը Թուրքիայի դպրոցներում, «Ազգ», #29, 20-02-2009 ( http://azg.am/AM/2009022008 ).
Марина Григорян, Турция: Поколение Next, Голос Армении, 28.02.2009 ( http://www.golos.am/index.php?option=com_content&task=view&id=43177&itemid=37 ).
Армен Айвазян, Карабахский конфликт – часть Армянского вопроса, http://blog.ararat-center.org/?p=180, 23.02.2009.
Я в своей жизни понимал одно: Если к кому-то у меня были претензии и они были обоснованны фактами, то я непременно их предъявлял тем кому были адресованы эти претензии. В итоге собравшись, я предъявлял и добивался справедливости, если даже наши силы были не равны… Но в нашей Армянской действительности я, как рядовой Армянин,чего-то не наблюдаю оживлении со стороны наших горе-историков, которые так нас через книги истории учили не навидеть турок за геноцид… Вот мы и ненавидим. Но чем дальше тем я задаюсь многоми вопросами:
1. А почему наши верха до сих пор не пытаются опровергнуть,те или иные турецкие опровержение по тем или иным вопросам скажем в Гаагском суде, предоставив последовательно доказательства, интегрировав в этот процесс истриков,науку,специалистов с других стран раз и навсегда доказав свою правильность????
2. Почему молчим во всем? Не создаеться-ли впечатление, что мы чего-то боимся? Все-ли являеться правдой, что нам преподносили раньше? Если да ,то докажите, кого вы ждете?Кто за вас должен делать эту черновую работу…
3. До сих пор надеемся на дядю Сэма или на дядю Васю, которые якобы возьмуться решать наши дела за нас!!! Какая черт возьми «Футбольная дипломатия»? Что это за обезьянничество???Кто дал Сержу право унизить наше самолюбие, тем более мы в роли спрашивателя а не оправдыающегося?
4. Наконец Турки по всем фронтам наступают на горло, но мы молчим, либо избегаем «Базара»… Это малодушность и губила нацию, в истории кто пытался лялякать с турками, всегда были обречены,либо уничтожены первыми…
5. Докажите наконец всем, кто мы и чего мы хотим. Если нам нужны наши земли,так и говорите либо откажитесь.Если земель не надо,нужна коменсация,говорите!!! Какого черта народ держите в состоянии дураков и льете на мозги вами приготовленную смесь уже в протяжении веков и четко не вырабатываете национальную святую доктрину,в которую поверит любой рядовой гражданин и свято будет воспитывать своих детей в этом духе,типа у турков.Не так –ли?
6. Я как обычный человек,все чаще начинаю понимать,что когда нам ,Армянам говорят: Давай, докажи свою правду, докажи,что этого всего имело место!!! Мы прячемся в щелях и не высовываемся, это наводит на мысли…Не пора ли открыть карты? А то это становиться похожим на сказанное Иисуса,что его пришествие близка…А прошло 2000 лет,его нет и нет…Мы то поколение,при котором развиваються события в геометрической прогрессии, и нет причины и на этом историческом отрезке вновь принять позу ждущего молчуна…
Армения все чаще начинает мне напоминать обиженного мальчика , у которого убили родителей,отняли дом, его поместили в детдом, родственников сослали из города,которых убили по дороге, и который после всего этого, со своим врагом пытаеться совместно смотреть матч,на котором играют их дворовые команды и который ему предъявляет условия для дальнейшей дкужбы. В конце концов пора нам понять, риск-это половина дела, а все остальное в умении себя поставить. В протяжении 70 лет мы плакали где могли, не помогло… Сейчас пробуем ходить между обиженных. Нам предъявляют, мы молчим, нашу историю искажают, мы вяло пищим, нас в Москве убивают, мы молчим, нас назывют захватчиками(О! Боже!Мы-захватчики!!!… И у кого? У турок… Вы понимаете?, у ТУРОК!!!…А это впервые междупрочим!!!…) мы молчим, нас называют оккупантами, такая-же песня…В конце-то концов, мы собераемся просто по мужски встать и пригласить к штанге всех тех,кто сомневается в нашей правде?…А то не хорошо как- то получаеться,мы в разных кругах говорим плохое о турок а они нас зовут на «базар», мы уклоняемся и на «стрелку» не идем…Не здравая ситуация, как-то…Азеры гундят, такая-же фистья-мистья…Вообщем есть в нашем обществе руководитель, который просто встанет и скажет, ХАРЕ, ВООБЩЕМ-Я ГОВОРЮ?!!!… Наверное есть,но он еще в раздумии…Короче, пока мы будем разрозненно мыслить, нас ждет плохое будущее…