May 13 2008
Ռուսաստանի և ՆԱՏՕ-ի միջև
Տպել այս հոդվածը
«Նեզավիսիմայա Գազետա», 28 ապրիլի, 2008թ.
Աղբյուրը` (НГ.ру)
Ալեքսանդր Ռուսեցկի (Александр Русецкий)
Վրաստանն ընտրում է Հյուսիսատլանտյան դաշինքը Աբխազիայի և Հարավային Օսիայի պատճառով
Միխայիլ Սահակաշվիլին տեսնում է, որ Վրաստանի ամբողջականության դեմ ուղղված սպառնալիքը գալիս է Մոսկվայից:
Թբիլիսիում ՆԱՏՕ-ին ինտեգրվելու գործընթացն այսօր դիտվում է որպես ազգային անվտանգության նախապայման, պետության փլուզումը կանխարգելող և ռուսական նեոիմպերիալիզմի դեմ ուղղված պայքարի միջոց: Ըստ Ռուսաստանի փորձագետների, պաշտպանության հենց նման մեթոդն է, որ կարող է ճակատագրական լինել, քանի որ այն ինքնին (սույն մեկնաբանությամբ, նման կիրառմամբ և ուժերի նման դասավորվածությամբ) ակնհայտ սպառնալիք է Վրաստանի ամբողջականության համար: Ու նախ և առաջ Ռուսաստանի կողմից, որի դիվանագետները բացեիբաց հայտարարում են այդ մասին:
Վրաստանի քաղաքականության Հյուսիսատլանտյան ուղղությունը
Վարդերի հեղափոխությունից հետո Վրաստանի արտաքին գործերի նախարար նշանակվեց Գելա Բեժուաշվիլին` Միխայիլ Սահակաշվիլու այսպես կոչված «կիևյան խմբի» ընկերներից մեկը (Վրաստանի նախագահը բարձրագույն կրթություն է ստացել Կիևում):
Վրաստանի արտաքին քաղաքականության զարգացման համար նա ներկայացրել է հետևյալ երեք ուղղությունները` կողմնորոշում դեպի ՆԱՏՕ, Եվրամիություն և Սևծովյան համագործակցություն: Վերջին բաղադրիչը նորարարություն է և դիտվում է հարավկովկասյան տարածաշրջանային համագործակցության ձևաչափի այլընտրանք, որն Ադրբեջանի ու Հայաստանի միջև ռազմական հակամարտության պատճառով հայտնվել է կախյալ վիճակում:
Աշխարհաքաղաքական գործընթացները նախադրյալներ ստեղծեցին Ռումինիայի և Բուլղարիայի՝ ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու համար, որի հետևանքով ընդարձակվեցին ռազմա-քաղաքական այս դաշինքի սահմանները: Այդ պատճառով Ռուսաստանի և ՆԱՏՕ-ի միջև սահմանն անցնում է Ուկրաինայի և Վրաստանի սևծովյան ափամերձ տարածքով: Դեպի ՆԱՏՕ այս պետությունների ղեկավարների ձգտումը Ռուսաստանն ընկալում է որպես Սև ծովի ավազանում վերջինիս ռազմավարական հնարավորությունների լիակատար տեղայնացում:
Վերոնշյալ երեք ռազմավարական նպատակներից Վրաստանի հեղափոխական կառավարությունն իր արտաքին քաղաքականության մեջ առաջնահերթ առավել լուծելի մարտավարական խնդիր է համարում ՆԱՏՕ-ին ինտեգրվելը: Սրա համեմատ Եվրախորհրդին ինտեգրվելը դադարել է առաջնային լինելուց և դարձել «հարավկովկասյան եռյակի» միջև դիմակայությունների խորացմանը նպաստող հերթական քայլը: Երեք պետությունները միաժամանակ խրախուսում էին ԵԽ ինտեգրման գործընթացը, որն էլ կարող էր իրական հարթակ դառնալ տարածաշրջանային համագործակցության համար:
Ինչո՞ւ է Վրաստանը ձգտում դեպի ՆԱՏՕ
Վրաց փորձագետների կարծիքով, աշխարհաքաղաքական ուժերի նման բաշխվածության պայմաններում Ռուսաստանը չի կարող անվտանգության երաշխավոր լինել Վրաստանի համար: Ավելին, Կովկասում Ռուսաստանի վարած քաղաքականությունը Վրաստանի համար դիտվում է որպես սպառնալիք:
Ռուսական փորձառու դիվանագիտությունը վերջին քսան տարիների ընթացքում Կովկասում շոշափելի անհաջողությունների է մատնվել: Այդ ամենի հետեւանքով այն չի կարողացել պահպանել Հարավային Կովկասի տարածքային հակամարտությունները կարգավորող միջնորդի դերը և դարձել է հակամարտության կողմ: Եվ կարևոր չէ` ցանկանում են դա ընդունել ռուսական վերլուծաբաններն ու քաղաքագետները թե ոչ: Միաժամանակ այդ հակամարտություններում Ռուսաստանը ներկայացված է իր տարբեր սուբյեկտներով, ինչպես նաև պաշտոնական և ոչ պաշտոնական սոցիալական հաստատություններով: Դրա փայլուն օրինակն է, մասնավորապես, Մոսկվայի քաղաքապետարանը, որը պատրաստակամորեն սատարում է անջատողական վարչակարգերին. ժամանակակից միջազգային հարաբերություններին հատուկ բացառիկ երևույթ: Այսպես ՌԴ ԱԳՆն հաճախ հայտնվում է գործընթացի զոհի կարգավիճակում: Յուրաքանչյուր կառույց անում է այն, ինչ խելքին փչում է, ինչ տվյալ կառույցի կամ համակարգերը ղեկավարող անհատների հետաքրքրության շրջանակի մեջ է` հաճախ անգամ ի հեճուկս ռուսական պետության ռազմավարական շահերի:
Ուստի վրացական քաղաքական վերնախավը չի կարող հարաբերությունների բարելավման հեռանկարի հույս ունենալ Վրաստանի տարածքում անջատողական դրսևորումները պաշտոնապես օժանդակող հարևան պետության հետ:
Նման իրավիճակում Վրաստանը համարում է, որ ռուսական քաղաքականությունը ներկայացնում է երկու մակարդակի վտանգ: Առաջին` տարածքային ամբողջականության կորուստ (նվազագույնը` Աբխազիան և Հարավային Օսիան), ապա` ամբողջ Վրաստանի անցումը Մոսկվայի հսկողության տակ:
Վրաց քաղաքագետները գնահատում են ռուս գործընկերների գործողությունները որպես վրացական տարածքների դանդաղ բռնակցում, այդ պատճառով էլ Մոսկվայի գործողությունները բնորոշում են անբարյացակամ:
Հնարավոր տարբերակներ
Վերոնշյալի հիման վրա կարելի է պատկերացնել դեպքերի երկու հնարավոր զարգացում:
1. Վրացական պետության տրոհումը Ռուսաստանի և ՆԱՏՕ-ի (ավելի շուտ` ԱՄՆ-ի) ազդեցության գոտիների: Հնարավոր է, որ այս գործընթացը շարունակվի և, հետևաբար դրան մասնակցեն նաև Վրաստանի հարևան երկրները. այս դեպքում Վրաստանին սպասվում է Սերբիայի ճակատագիրը: Պատասխանատվությունն ամենից առաջ կկրեն վրացական «թավշե միլոշևիչները», որոնք հարցի միակ լուծումը տեսել են բարդ քաղաքական հասարակությունը էթնիկ միատարրության վիճակին բերելու մեջ: Հենց նրանք իրենց աբխազ և օս «համախոհների» հետ, դրսի ակտիվ օժանդակությամբ երկրում իրականացրել են Էթնիկ անջատողականության քաղաքականություն: Վրաստանի ինտելեկտուալ և քաղաքական վերնախավը ցայսօր չի կարողացել մշակել այնպիսի ազգային ծրագիր, որը բխեր բնակչության հիմնական խմբերի և միջազգային հանրության շահերից:
2. Աբխազիայի և Հարավային Օսիայի անցումը Ռուսաստանի Դաշնության և ՆԱՏՕ-ի համատեղ հսկողության ներքո, ներառյալ Թբիլիսիի քաղաքականության չեզոքացումը, հավասարակշռության պահպանումն այս բևեռների միջև, հետևաբար, հարաբերական անկախության պահպանումը: Դրան պետք է հետևի Էթնիկ ազգայնականության գաղափարախոսությունից, նեոմենշևիզմից ու նեոբոլշևիզմից հրաժարվելը և ժամանակակից քաղաքացիական հասարակության ու քաղաքացիական ազգի փուլային ձևավորումը: Այդ պայմանը պետք է բավարարվի ողջ Վրաստանում` ներառյալ Աբխազիան և նախկին Հարավ-Օսական ինքնավար մարզի տարածքը:
Անշուշտ, հնարավոր են նաև այլ զարգացումներ: Սակայն սույն նյութի նպատակն է ընթերցողի ուշադրությունը կենտրոնացնել հենց այս տարբերակների վրա, քանի որ դրանցից յուրաքանչյուրը` հատկապես առաջինը, կարող է շատ ցավալի լինել ողջ միջազգային հանրության համար:
Ռուս-վրացական հարաբերությունների արմատական սրումը տեղի է ունենում երկու կարևոր քաղաքական իրադարձությունների շեմին. 2008թ. մայիսին Վրաստանում կայանալիք խորհրդարանական ընտրություններ և մի քանի տնտեսական պատժամիջոցների դադարեցում: Այնպես որ ստիպված ենք սեփական մաշկի վրա զգալ կառավարման հին` «յուղել-դաղել» մեթոդի ազդեցությունը:
Հեղինակի մասին.
Ալեքսանդր Ռուսեցկի`
Տարածաշրջանային անվտանգության հարավկովկասյան ինստիտուտի տնօրեն
1 մեկնաբանություն
Unfortunately Russia just keeps threatening but shows very little teeth. It should have sorted out long time ago what Nezavismaya only outlines now.
Ironically it could have done this without alienating the Georgians too much – it can still do this:
1. Abkhazia and Ossetia become independent – Russia recognises them as such or as part of Russia;
2. Javakhk goes to Armenia;
3. The north-western parts of Azerbaijan (historically Georgian) are given to Georgia as compensation for Georgian “losses”.
Russia must take the initiative and act like a global power (certainly in these parts as a major/key/regional/European power) rather than a local gas salesman!