May 08 2008

Բողոքարկված նախագահական ընտրություններ Երևանում

Տպել այս հոդվածը Տպել այս հոդվածը

«Լը Մոնդ Դիպլոմատիկ», ապրիլ 2008թ.
Աղբյուրը` (Le Monde Diplomatique)
Ժան Գեյրա (Jean Gueyras)

«Արարատ» ՌԿ-ի մեկնաբանությունը

Բողոքարկված նախագահական ընտրություններ Երևանում
Վտանգավոր անկայունություն Հայաստանում

Արյունալի պատժամիջոցները, որ մարտի 1-ին՝ նախագահական ընտրության արդյունքները բողոքարկող հանրահավաքներից հետո, ծանր դրության մեջ գցեցին Երևանը, ստեղծել են ուժեղ լարվածություն Հայաստանի և ԱՄՆ-ի միջև։ Վերջինս հավանաբար կորոշի «կասեցնել» իր տնտեսական օգնության մի մասը: Փոխարենը, պրն. Վլադիմիր Պուտինը ջերմորեն շնորհավորել է նոր նախագահ Սերժ Սարգսյանին և մարտի 24-ին ընդունել նրան Մոսկվայում` երկու երկրների միջև ապագա հարաբերությունները քննարկելու համար:

Ըստ Հայաստանի իշխանությունների` յոթ քաղաքացիական անձինք և մեկ ոստիկանության սպա է սպանվել մարտի 1-ի գիշերը Երևանում, հարյուր երեսուներեք մարդ վիրավորվել է, որոնցից կեսը` ոստիկաններ: Հանրահավաքի մասնակիցները բողոքում էին նախագահական ընտրությունների ժամանակ տեղի ունեցած «կեղծիքների» դեմ: Դժվար է ստուգել այդ թվերը գրաքննության պատճառով, որը փակեց մամուլի բերանը արտակարգ իրավիճակի հաստատումից հետո 1: Հյումըն Ռայթս Ուոչ հումանիտար կազմակերպությունը հայտնաբերել է, որ ոստիկանությունն օգտագործել է միջազգային օրենքով արգելված մահաբեր զենք: Ավելի քան հարյուր ընդդիմադիրներ ձերբակալվել են և կարող են դատվել` «իշխանության բռնազավթման [փորձի] և խժդժություններ հրահրելու» համար:

Ուրեմն պատժամիջոցներից վիրավոր ու վայրագությունից ընկճված երկրում և արտակարգ դրության քսան օրերի ընթացքում է, որ ապրիլի 9-ին պրն. Սերժ Սարգսյանը հայտնվում է որպես երկրի ղեկավար: Հազիվ ընտրված լինելով (ընտրողների ձայների 52.9%)` նա հասկանում է, որ հավատն ու վստահությունը իր նկատմամբ խիստ վտանգված են. այն աստիճան, որ փետրվարի 19-ի նախագահական ընտրության ժամանակ իր թեկնածությունը դնելը նմանվում է Պյուռոսի հաղթանակին: Երևանի ազդեցիկ Առավոտ օրաթերթի խմբագիր Արամ Աբրահամյանի գնահատականով` երկրի նոր ղեկավարը վերջին հաշվով եղել է իր նախորդի (ընկեր բայց և ախոյան) երկատվածության զոհը: Ըստ նրա, «հանրահավաքի մասնակիցների դեմ բռնության կիրառումը կազմակերպվել է [պրն. Ռոբերտ] Քոչարյանի կողմից և լրջորեն վարկաբեկել է Սարգսյանի լեգիտիմությունը»: Մինչդեռ նրանք երկուսն էլ իրար շատ կապված են:

Պրն. Սարգսյանը ծագումով Լեռնային Ղարաբաղից է: Լեռնային Ղարաբաղը Ադրբեջանի ինքնավար մարզ է` բնակեցված մեծամասամբ հայերով, որը 1990-ականներին զենքը ձեռքին նվաճել է իր «անկախությունը»` այն համալրելով ադրբեջանական տարածքի մի հատվածի գրավումով:
1990-ին գալով «հայրենիք»` նա գլխավորել է ներքին, ազգային անվտանգության, իսկ 2000-ին` պաշտպանության կարևորագույն նախարարությունները` մինչև 2007-ին կառավարության գլուխ անցնելը: Իր առաջխաղացումների այսօրինակ հեղեղի մեծ մասի համար նա պարտական է հանրապետության նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանին` նույնպես ծագումով Լեռնային Ղարաբաղից, որի հետ կիսում է նույն տեսլականը:

Ի դեպ, այդ երկու մարդիկ եղան 1998-ին այն մարդու վտարման հիմնական մեղավորները, որը սակայն հովանավորել էր Երևանի ղեկավար ընտրախավում նրանց ինտեգրումը։ Այդ մարդը հանրապետության առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանն է: Վերջինս ստիպված էր հրաժարական տալ, որովհետև Լեռնային Ղարաբաղի խնդրի լուծման համար առաջարկել էր փոխզիջումային տարբերակ, որն ընդունվել էր որպես չափից դուրս նպաստավոր ադրբեջանական թշնամու համար 2:

Այնուհետև երկու համախոհներին կասկածեցին 1999-ի հոկտեմբերի 27-ի ոճրագործության իրականացման մեջ: Այդ օրն ավտոմատ հրացաններով զինված հինգ հոգի ներխուժել էին Ազգային Ժողովի դարպասից ներս և սպանել ութ մարդու, որոնցից երկուսը ժամանակի ուժեղ մարդկանցից էին. վարչապետ Վազգեն Սարգսյան` ազգային հերոս Լեռնային Ղարաբաղի պատերազմում իր ունեցած դերի համար և Ազգային Ժողովի ժողովրդական ու խարիզմատիկ նախագահ Կարեն Դեմիրճյան 3:

Անժխտելիորեն այդ սպանություններից հիմնական օգուտ ստացողները եղան նախագահ Քոչարյանը, որին նրա վարչապետ Վազգեն Սարգսյանը «դուրս էր գրել»` տալով զուտ պատվավոր մի դեր, և Սերժ Սարգսյանը` այն ժամանակվա ազգային անվտանգության նախարար: Տրամաբանորեն վերջինիս հանդեպ պետք է պատիժ կիրառվեր` հանցավոր անփութության կամ անձեռնահասության համար: Ոչինչ տեղի չունեցավ` նրան նույնիսկ առաջ մղեցին դեպի պաշտպանության նախարարություն:

Պալատական հեղափոխություն
Այսպիսով` հոկտեմբերի 27-ի ոճիրը ոչ թե ազգայնամոլական ծայրահեղական հրոսակախմբի արարք էր, ինչպես ներկայացվել էր, այլ պալատական հեղափոխության պտուղ, որն իշխանության բերեց մի նախագահի, որը մինչ այդ ընդամենը խորհրդանշական դեր ուներ: Գլխավոր դատախազ Գագիկ Ջհանգիրյանը 4, որը փորձեց ընդարձակել պաշտոնական հետաքննության ծավալները` պարզելու համար, թե արդյոք այդ հինգ հոգուն մոլորեցրել էին, անմիջապես հեռացվեց գործի քննությունից 5 նա հեռացվեց աշխատանքից` փետրվարի 19-ի ընտրության արդյունքները կասկածի տակ դնելու պատճառով և ձերբակալվեց “արգելված զենք կրելու” համար: Կառավարության բազմաթիվ բարձրաստիճան պաշտոնյաներ, ներառյալ արտգործնախարարի տեղակալը և չորս բարձրաստիճան դիվանագետներ, զրկվել են իրենց պաշտոններից պրն. Տեր-Պետրոսյանին աջակցելու համար: ] : Իսկ պրն. Արամ Սարգսյանը, որը վարչապետ էր նշանակվել իր եղբոր` Վազգեն Սարգսյանի հիշատակը հարգելու համար, այդ պաշտոնից հեռացվեց առանց այլևայլության: Այդ օրվանից ճանապարհը լրիվ բացվեց պրն. Քոչարյանի ռեժիմի ամրապնդման համար` հավակնոտ Սերժ Սարգսյանի աջակցությամբ:

Ահա արդեն երկու տարի է, ինչ երկու դաշնակիցների միջև անհամաձայնության նշաններ են նշմարվում` նախագահ Քոչարյանի հետևորդի հարցի հետ կապված: Սահմանադրության համաձայն` վերջինս չէր կարող երրորդ անգամ վերընտրվել: Այնուամենայնիվ, նա ցանկանում էր ընտրել տալ իրեն նվիրված մարդու, որի ամենակարող վարչապետը ինքը կդառնար ի վերջո, գործարք, որը համարժեք է Ռուսաստանում պրն. Վլադիմիր Պուտինի գտած լուծմանը:

Սույն ծրագիրը պրն. Սարգսյանի սրտով չէր. նա շատ վաղուց երազում էր հաջորդել իր գործակցին (complice) 6 հանրապետության նախագահի պաշտոնում: Իրենց կամքը պարտադրելու համար ախոյաններից յուրաքանչյուրն իր առջև նպատակ դրեց 2007-ի մայիսի ընտրությունների ժամանակ Ազգային Ժողովում մեծամասնություն ապահովել: Պաշտպանության նախարար Սարգսյանը 2007-ի մայիսին դառնալով կառավարության ղեկավար` ձեռք բերեց Հանրապետական կուսակցության վերահսկիչ փաթեթը. նա մտել էր կուսակցություն որպես շարքային անդամ, հետո ստանձնել Հանրապետականի նախագահությունը ու այն վերածել ընտրական սարսափելի գործիքի: Իր հերթին նախագահ Քոչարյանը հույսը դնում էր Բարգավաճ Հայաստանի աջակցության վրա, կուսակցություն, որը հիմնադրվել էր 2006-ին իր իսկ դրդմամբ, իր բարեկամ Գագիկ Ծառուկյանի կողմից, գերհարուստ և գրոտեսկային օլիգարխ` «Դոդի Գագո» (դեբիլ դոդոշ – crapaud débile) մականվամբ: Լինելով հսկայական հարստության տեր (ոմանք այն գնահատում են 500 միլիոն դոլար) և քառասունին հասնող առևտրային փթթուն գործարանների սեփականատեր` պրն. Ծառուկյանը վստահ էր իր նորածնի հաղթանակում` հաշվի առնելով, որ ամեն ինչ գնման ենթական է:

Չնայած օլիգարխի կողմից մեծահոգաբար բաժանված ընտրանպաստներին Հանրապետական կուսակցությունը, շնորհիվ իր նոր նախագահի և ձեռքի տակ ունենալով կառավարության վարչական ռեսուրսները, մայիսի 12-ի Ազգային Ժողովի ընտրություններում տարավ լիակատար հաղթանակ` իրենից շատ հետ թողնելով Բարգավաճ Հայաստանին: Ի դեպ, դա ծառայեց որպես «նախնական ընտրություն» 2008-ի փետրվարի նախագահականի համար` ստիպելով երկրի նախագահին հաշտվել քվեատուփերի վճռի հետ: Նախագահական և կառավարական ոչ պաշտոնական խողովակներն անմիջապես շտապեցին հավաստիացնել, որ պրն. Սարգսյանը նախագահի «նախընտրած թեկնածուն» է:

Հանրապետական կուսակցության անսպասելի և կտրուկ շրջադարձի շնորհիվ կուսակցությունը զբաղեցնում է Ազգային Ժողովի 131 աթոռների կեսից ավելին: Դա չի բացատրվում միայն ընտրախախտումներով, որոնք դարձել են քննարկումների մշտական թեմա, այլ նաև` առկա ընդդիմության քաղաքական անկումով, որը կաթվածահար է եղել իր ղեկավարների անձնական հավակնությունների և նրանցից մի քանիսի` վարչապետին ենթակա ծառայությունների կողմից մոլորեցվելու պատճառով: Ուստի և թվում էր, թե ոչինչ պետք է որ չխանգարեր պրն. Սարգսյանի` պետության գլուխ հասնելու խնամքով նախապատրաստված ընթացքին:

2007-ի սեպտեմբերի անսպասելի հայտարարությունը, ըստ որի առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանն առաջադրում էր իր թեկնածությունը, հանկարծակիի բերեց երկրի ղեկավարներին, որոնք գործնականորեն մոռացել էին նրա գոյության մասին: Մոտ տասը երկար տարիների ընթացքում, նա մտածված ձեռնպահ էր մնացել ամեն տեսակ քաղաքական գործունեությունից` իրեն ամբողջովին նվիրելով համալսարանական աշխատանքին 7:

Իր մոտ ընկերների և համագործակիցների համառ պնդումներին նա պատասխանում էր, որ որոշում կկայացնի, երբ պահը գա` իրավիճակի բոլոր մանրամասներն ուսումնասիրելուց հետո: Բազմաթիվ շաբաթների ընթացքում երկրով մեկ շրջայցեր կատարելուց հետո նա հաստատեց, որ ծանրութեթև է արել ներկա վարչակարգի ժողովրդականության չափազանց ցածր աստիճանը և իր քաղաքական վերադարձի նկատմամբ ժողովրդի աջակցությունը: Ուստի և նա որոշեց նետվել նախագահական պայքարի մեջ` ընդդեմ նրանց, ում այդ օրվանից որակում էր «ավազակապետություն» և «հանցավոր վարչակարգ»:

Իշխանության լիակատար վերահսկողության տակ գտնվող զանգվածային լրատվամիջոցներից մերժվելով` նա բազմապատկեց հանրահավաքների քանակը` իշխանությանը քննադատելու և իր գաղափարները տարածելու համար: Ըստ նրա կառավարության ամենամեծ հանցանքն այն է, որ ներկայիս թիմը տասը տարվա ընթացքում ոչինչ չի արել Լեռնային Ղարաբաղի հարցը լուծելու համար, գործարք, առանց որի Հայաստանը չի կարող նորմալ զարգանալ: Հիշեցնելով փոխզիջումային լուծման անհրաժեշտության իր վաղեմի նպատակները, որ դրդել էին իր պաշտոնանկությունը, նա ցուցադրում է, որ այդ գործարքն այլևս ավելի դժվար է, նույնիսկ անհնարին, քանի որ «Ադրբեջանը գնալով ավելի ու ավելի է ընդդիմանում զիջումներ կատարելուն, որ բխում է նրա բուռն զարգացող նավթային արդյունաբերությունից»:

Կառավարական մամուլի կողմից ստանալով «Լևոն էֆենդի» մականունը` թուրքամետ կողմնորոշում որդեգրելու համար (ըստ մամուլի), նա արտահայտեց իր դիրքորոշումը բոլորի համար զգայուն մի հարցի, այն է` 1915թ. Օսմանյան կայսրության իշխանության ժամանակ հայոց ցեղասպանության մասին: «Ի տարբերություն Ռոբերտ Քոչարյանի, – ասել է նա, – ես կարծում եմ, որ պատեհ չէ այդ խնդիրը դարձնել Հայաստանի արտաքին քաղաքականության հիմնաքարը»: Եվ ավելացրել, որ «Թուրքիան ստիպված կլինի վաղ թե ուշ ընդունել հայոց ցեղասպանությունը, բայց դա տեղի է ունենալու է միայն բնականոն հարաբերությունների և բարիդրացիության մթնոլորտում»:

Նա նույնիսկ ավելի հեռուն գնաց` հայտարարելով, որ հայերը պետք է ձերբազատվեն իրենց մշտական զոհի տեղ դնելու հին բարդույթներից: Հակառակ դեպքում Հայաստանը չի կարող դառնալ ժամանակակից ազգ:

Նրա հանրային ելույթները, որոնք լայն տարածում գտան շնորհիվ ամբողջ երկրում բաժանված հազարավոր տեսասկավառակների և YouTube –ով հեռարձակված տեսաձայնագրությունների, Քոչարյան-Սարգսյան երկվորյակի (tandem) դեմ հայտարարված իսկական պատերազմի բնույթ ստացան: Վկայակոչելով 1999թ. հոկտեմբերի 27-ի ոճրագործությունը` նա հաստատեց, որ «Հայաստանի կոռումպացված և հանցագործ վարչակարգի միաձույլ բուրգը չէր կարող գոյություն ունենալ առանց Կարեն Դեմիրճյանի և Վազգեն Սարգսյանի ողբերգական մահվան», և որ նորընտիր նախագահի հիմնական գործերից մեկը պետք է լինի հետաքննել այդ ողբերգության պատվիրատուներին:

Ռեսուրսների «անխիղճ թալան»
Պրն. Տեր-Պետրոսյանը բարձրաձայն հայտարարում է այն, ինչ շշնջում է ժողովուրդը։ Նա ջանք չի խնայում հատկապես վկայակոչելու «կոռուպցիան, որը փտեցնում է հասարակության բոլոր խավերը», և պետության հարստության «անխիղճ թալանն» իշխանական թիմի և օլիգարխների կողմից, որոնք տնտեսության ամենաշահութաբեր ճյուղերը բաժանել իրենց միջև: Միայն իր ճարտասանության ուժի շնորհիվ նախկին նախագահին հաջողվեց մի քանի ամսվա ընթացքում ստեղծել ժողովրդական ընդդիմության ալիք հատկապես երիտասարդության շրջանում: Այդ մասին են ահա վկայում մարտի 1-ին նախորդած նախագահական ընտրության արդյունքները բողոքարկող խաղաղ զանգվածային հանրահավաքների տասնմեկ օրերը:

Ի դեպ, շատ ազդեցիկ գլխավոր դատախազ Աղվան Հովսեփյանն իր կամքից անկախ խոնարհվեց պրն. Տեր-Պետրոսյանի քաղաքական հմայքի առջև` վերջինիս մեղադրելով ամբոխին «հիպնոսացնելու» մեջ, բառիս բուն իմաստով, նույնիսկ նրան սպառնալով դատի տալ կախարդության համար…

Ընտրությունների առաջին փուլում հաղթանակ տանելը իշխանության համար դառնում էր հրամայական`ժողովրդական բողոքի ահագնացմանը դիմակայելու և երկրորդ փուլի անկանխատեսելիությունից խուսափելու համար 8: Ուստի և բոլոր միջոցները կիրառվեցին ընտրախախտումները բազմապատկելու և մարդկանց վախեցնելու նպատակով: Հակառակ բոլոր սպասելիքներին, Եվրոպայի անվտանգության և համագործակցության կազմակերպության (ԵԱՀԿ) դիտորդները չկարողացան կամ չցանկացան հաստատել անօրինականությունների չափերը և գնահատեցին, որ «մի քանի խախտումները» չէին կարող որևէ կերպ ազդել վերջնական արդյունքի վրա: Մի երկիմաստ ձևակերպում, որ վերջին տասը տարիների ընթացքում ԵԱՀԿ-ն անընդհատ օգտագործում է յուրաքանչյուր ընտրությունից հետո: Հետաքրքրական է, որ դա չի խանգարում ԵԱՀԿ-ին ձևացնել, որ պետք չէ ընտրական ժողովրդավարության ճանապարհին Հայաստանի արձանագրած որոշ առաջընթացին խանգարող որևէ գործողություն կատարել:

Անհաջող կերպով ընտրված իր նոր նախագահի հետ Հայաստանն իրեն վտանգի է ենթարկում` թևակոխելով անհանգստության և անկայունության դարաշրջան: «Քաղաքացիական հասարակությունը, որն այսուհետև չի վախենում» (պրն. Տեր-Պետրոսյանը հպարտանում է, որ դա իր շնորհքն է), ձեռքերը հեշտորեն չի իջեցնելու: Մնում է ճշտել` արդյոք պրն. Սարգսյանը կունենա ճկունություն և իմաստություն արդյունավետ երկխոսություն սկսելու նոր ընդդիմության հետ, որը խոստանում է անողոք լինել:

——————-

  1. Արտակարգ դրությունը հանվել է մարտի 20-ին, բայց այն փոխարինվել է մի օրենքով, որը գործնականում արգելում է քաղաքական ժողովները և հանրահավաքները:
  2. Տես «Անիմաստ “հեղաշրջում” Հայաստանում», Լը Մոնդ Դիպլոմատիք, 1998թ. դեկտեմբեր:
  3. Տես «Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև անհնար փոխանակում», Լը Մոնդ Դիպլոմատիք, 2001թ. մարտ:
  4. Գագիկ Ջհանգիրյանը 1997թ.-ից 2006թ.-ը եղել է ոչ թե գլխավոր դատախազ, այլ զինվորական դատախազ («Արարատ» կենտրոնի խմբագրի կողմից):
  5. 2001թ. Գագիկ Ջհանգիրյանը ստացավ պաշտոնի իջեցում մինչև գլխավոր դատախազի տեղակալ։ [Իսկ 2008թ, փետրվարին
  6. Complice կարելի է թարգմանել նաև «հանցակից» (խմբ. կողմից)։
  7. Այդ տարիների ընթացքում, սակայն, որևէ համալսարանում Լ. Տեր-Պետրոսյանը չի դասավանդել (խմբ. կողմից)։
  8. Ընտրական հանձնաժողովը հաղթող է ճանաչել պրն. Սարգսյանին ձայների 52.9%-ով, իսկ պրն. Տեր-Պետրոսյանը երկրորդն էր` 21.5%-ով:

3 responses so far

3 մեկնաբանություն

  1. «Արարատ» ՌԿ-ի մեկնաբանությունըգրել է 09 Մայիս 2008թ.-ին, ժամը 14:42

    «Արարատ» ՌԿ-ի խմբագրի կողմից.

    «Լը Մոնդ Դիպլոմատիք»-ը հիմնադրվել է 1954թ.-ին, սկզբում եղել է «Լը Մոնդ» պարբերականի հավելվածը: Ֆրանսիական ամսաթերթ է և մեծ հեղինակություն է վայելում դիվանագետների և միջազգային կազմակերպությունների շրջանում: 2007թ.-ի վերջին ամսաթերթը լույս է տեսել 26 լեզուներով` տպագիր (1.5 միլիոն օրինակ) ու էլեկտրոնային տարբերակներով և ներկայացնում է վերլուծություններ աշխարհի կարևորագույն իրադարձությունների մասին:

    Ցավոք, ստորև հրապարակվող հոդվածը չունի այդ հեղինակավոր պարբերականին պատշաճ պրոֆեսիոնալ մակարդակը։ Վերջին խռովահույզ իրադարձությունները Հայաստանում ներկայացվում են խիստ կողմնակալ, միակողմանի և անստույգ մեկնաբանություններով։ Նշենք դրանցից ընդամենը մի քանիսը.

    · մարտի 1-ի իրադարձությունները միանշանակ կերպով որակվում են որպես հաշվեհարդար խաղաղ բնակչության դեմ,

    · մարտի 1-ի խռովության մասնակիցները նույնացվում են ընդդիմության հետ,

    · հայ ժողովուրդը նույնպես նույնացվում է ընդդիմության հետ,

    · կառավարության կամ չեզոք դիտորդների գնահատականներն ու տեսակետները տեղի ունեցածի վերաբերյալ գրեթե բացակայում են, իսկ հիշատակվելու դեպքում, առանց այլևայլության ու լուրջ փաստարկների, մերժվում են,

    · միևնույն ժամանակ, ընդհանրապես չեն նշված ցուցարարների՝ բռնի միջոցների դիմելու կազմակերպվածությունն ու զենքի կիրառումը,

    · ՀՀ խորհրդարանում 1999 թ. հոկտեմբերի 27-ի ահաբեկչությունը թափանցիկ ակնարկով բարդվում է ՀՀ բարձրագույն ղեկավարության վրա,

    · Կոպտորեն անվանարկվում է ՀՀ խորհրդարանական կուսակցություններից մեկի (փաստորեն, իր կշռով երկրորդ քաղաքական ուժի)՝ ԲՀԿ-ի առաջնորդը,

    · Ղարաբաղն անվանվում է Ադրբեջանի ինքնավար մարզ,

    · չի նշվում Ադրբեջանի սանձազերծած ագրեսիայի և պատերազմի հրահրման փաստը,

    · շահարկվում է «հայաստանցի-ղարաբաղցի» արհեստական բաժանումը,

    · Հեղինակը պարզ միտումով նշում է ընտրվելու առթիվ Սերժ Սարգսյանին Ռուսաստանի նախագահ Պուտինի հղած շնորհավորական ուղերձը, սակայն «մոռանում է» հիշատակել Ֆրանսիայի նախագահ Սարկոզիինը, որը շնորհավորողների ցանկում առաջիններից էր,

    · Սերժ Սարգսյանը որակվում է որպես «հազիվ»՝ 52,9% ընտրված նախագահ, մոռացության մատնելով եվրոպական բազմաթիվ երկրներում նույնպիսի տոկոսային հարաբերակցությամբ կայացած ընտրությունների բազմաթիվ օրինակները և այլն։

    Հոդվածում տեղ են գտել նաև մի շարք փաստական սխալներ (տե՜ս ծանոթագրությունները)։

    Սույն թարգմանությունը հրապարակելով, հրավիրում ենք ՀՀ համապատասխան պետական մարմինների, նախ և առաջ, արտգործնախարարության ու տվյալ երկրում գտնվող ՀՀ դեսպանության ուշադրությունը, կոչ անելով նրանց անպայման արձագանքել արևմտյան հեղինակավոր պարբերականներում տպագրվող նմանատիպ վարկաբեկիչ և անստույգ նյութերին։ Ցավոք, այդպիսի գործունեությունը մինչև այսօր հայկական հանրությանն անտեսանելի է եղել։

  2. Bagraduniգրել է 13 Մայիս 2008թ.-ին, ժամը 23:08

    An incredibly biased article and “analysis” of the Armenian elections by Le Monde Diplomatique. Very disappointing and one-sided. Jean Gueyras should have researched the subject better. As it is he probably acted as a “ghost writer”, simply “borrowing” his copy from Haykakan Jamanak or HHSh ideologues. Very unprofessional. I agree with Ararat Centre’s recommendation that the Armenian Government/Foreign Ministry MUST RESPOND!

  3. Jean Dorianգրել է 13 Հուլիս 2008թ.-ին, ժամը 13:01

    Le Monde diplomatique : information ou manipulation ?

    Ce qu’on doit attendre d’un journal, réputé sérieux, est une information la plus objective possible. Les commentaires, les omissions, ne devraient pas venir brouiller ou déformer les faits et entraîner le lecteur sur une fausse piste.
    L’article publié dans le Monde Diplomatique d’avril 2008, signé Jean Gueyras en est un exemple typique. Nous allons essayer de le déchiffrer pour montrer comment on peut manipuler l’opinion publique. Il s’agit de l’article intitulé “Dangereuse instabilité en Arménie”.
    Voyons d’abord la présentation visuelle de l’article. Sous le titre est placée une photographie qui n’a aucun lien avec les manifestations, les heurts, les forces de l’ordre… bref les événements ou les acteurs de la journée du 1er mars 2008. C’est une photo en noir et blanc du Mont Ararat prise à travers une porte métallique grillagée et avec un ciel assombri par un effet de filtre. Cela donne l’impression d’une vue de prison. Le ton est donné avant même qu’on commence à lire l’article : porte métallique>prison>répression…
    Voyons maintenant le “chapeau” de l’article. Sachant que 80% des informations d’un article se trouvent dans sa première partie (de 20%), et notamment dans le chapeau, celui-ci prend une importance capitale pour intéresser et “guider” le lecteur. Voici la première phrase :

    ” La sanglante répression qui a endeuillé Erevan le 1er mars, à la suite de manifestations contestant les résultats de l’élection présidentielle, a créé une vive tension entre l’Arménie et les Etats-Unis, qui envisageraient de “suspendre” une partie de leur aide économique.”

    D’abord, le lecteur européen interprétera la phrase ” manifestations contestant les résultats de l’élection présidentielle” comme une protestation classique (marches ou meetings avec des slogans hostiles, des banderoles ou des tracts mais néanmoins encadrés et relativement calmes). Or l’auteur ne mentionne pas les cocktails molotovs lancés par les manifestants sur les forces de l’ordre, ni les barres de fers ou même des armes trouvées sur certains manifestants.
    Ensuite pourquoi mettre en opposition les Etats-Unis et la Russie en attribuant le rôle des bons aux Américains (qui menacent de suspendre leur aide si la répression continue) et celui des méchants aux Russes (“félicitant chaleureusement” le nouveau président). A ce propos l’auteur oublie de dire que l’un des premiers à féliciter le président arménien nouvellement élu fut Nicolas Sarkozy. L’auteur n’explique pas non plus pourquoi cette situation aurait créé une “vive tension” avec les Etats-Unis. Avec leur guerre absurde en Irak, basée sur des motifs extravagants pour ne pas dire des mensonges [1] les Etats-Unis seraient mal placés pour donner des leçons de stabilité démocratique à d’autres pays de la région. A moins que le ou les instigateurs des ces événements soi(en)t soutenu(s) ou manipulé(s) par les Américains dans la suite des révolutions colorées à la mode, ces dernières années, dans ces parties du monde.
    Plus loin M. Gueyras écrit “Les deux hommes (Kotcharyan et Sargsyan) furent d’ailleurs les principaux artisans de l’éviction, en 1998, de celui qui avait pourtant favorisé leur intégration dans l’élite dirigeante d’Erevan : Levon Ter Petrossian. Ce dernier fut en effet contraint à la démission pour avoir proposé une solution de compromis au problème du Haut-Karabagh jugée trop favorable à l’ennemi azeri.”
    Encore une fois Levon Ter Petrossian est montré comme l’homme de compromis et comme la victime, contrainte à démissionner, par les deux “ingrats”, Kotcharian et Sargsyan. Mais l’auteur oublie, encore une fois, de préciser de quel compromis s’agissait-il concernant le Karabagh. Céder ne serait-ce qu’une infime partie des territoires libérés mettrait en danger non seulement l’existence du Haut-Karabagh (Artsakh) mais très rapidement la région Sud de l’Arménie (Syunik) mettant en danger de mort la jeune République d’Arménie (rêve pantouraniste de ces deux ennemis héréditaires, les Turcs et les Azéris). [2]
    M. Gueyras continue :
    “Par la suite, les deux compères ont été soupçonnés d’avoir trempé dans le massacre du 27 octobre 1999. [3] … Indéniablement les principaux bénéficiaires de ces assassinats furent Kotcharian et Sarkissian.”
    Et de conclure : “Le massacre du 27 octobre ne fut donc pas l’œuvre d’une bande de nationalistes extrémistes mais le fruit d’une révolution de palais.”
    Cette affirmation, présentée comme un fait établi, n’en est pas un mais une extrapolation rapide et hasardeuse de la part de l’auteur. Comme n’importe quelle hypothèse sur des faits non établis à l’instar de l’affaire Ben Barka ou le suicide de Pierre Beregovoy en France ou l’assassinat des Kennedy aux Etats-Unis pour ne prendre que quelques exemples parmi des centaines.
    Plus loin M. Gueyras écrit : “… Il (LTP) a donc décidé de se lancer dans la bataille de la présidentielle contre ceux qu’il qualifiera désormais de ‘bande criminelle au pouvoir’ et de ‘régime mafieux’. ” L’auteur ne s’attarde pas trop sur ce point. Faisons une pause : quand LTP se lance dans la bataille électorale, d’une part il bénéficie du plateforme mis à disposition des candidats et d’autre part accepte implicitement les règles du jeu. Or qu’en penserait-on d’un candidat qui traiterait son adversaire de criminelle ou de mafieux ? Soit il a les preuves pour étayer ses remarques auquel cas il s’adresse à la justice pour traîner ses adversaires devant les tribunaux soit il lance ses accusations basées sur des suppositions et dans ce cas c’est lui qui peut être poursuivi pour diffamation.
    Sous le sous-titre “L’impitoyable pillage’ des ressources” l’auteur utilise une autre tactique connue dans la manipulation de l’opinion et utilisée par les activistes subversifs ; partir d’une affirmation véridique pour développer et répandre des idées fausses.
    “M. Ter-Petrossian, qui proclame tout haut ce que le peuple murmure tout bas s’acharne surtout à dénoncer “la corruption qui gangrène la société à tous les échelons” et “l’impitoyable pillage” des richesses du pays par l’équipe au pouvoir et les oligarques, qui se sont repartis les secteurs les plus rentables de l’économie.” Par la seule force de son discours, l’ancien président a réussi à créer, en l’espace de quelques mois, un courant d’opposition populaire, notamment au sein de la jeunesse.”
    Il est vrai que la corruption est l’un des maux qui perdurent dans le pays (comme dans la plupart des pays ex-soviétiques) et certains oligarques se sont partagé le gâteau économique. Mais une fois qu’on a dit cela, il faut aussi dire que ce phénomène ne date pas d’aujourd’hui et poser la question de savoir qu’a-t-il fait Ter-Petrossian pendant sa gouvernance entre 1991 et 1998 pour lutter contre la corruption ? “L’impitoyable pillage” avait commencé sous son règne.
    Quant au “courant d’opposition populaire” crée par LTP c’est une affirmation expéditive. Aucun article, aucune intervention, aucun programme n’est venu pour préparer une opposition saine, utile, nous dirons même indispensable, pour préparer une alternance plausible. Le discours de L. Ter-Petrossian était démagogique, basés sur les frustrations de la population. Au passage il faut dire aussi que cette même population attirée par ces discours enflammés crachait sur LTP il y a encore quelques mois.
    Un opposant responsable aurait pu utiliser le mécontentement de la population pour le transformer en une énergie positive pour appuyer un programme ambitieux pour corriger justement ces inégalités dénoncées. Or tout a été fait pour monter une partie de la population contre l’autre et notamment de créer un clivage Arméniens/Karabaghtsi. Inciter les manifestants à insulter les jeunes soldats de vingt ans par des injures comme “turcs”, “chiens de Karabagh”, inviter certains officiers et soldats à changer de camps et de passer du côté des manifestants ne sont pas des postures dignes d’un opposant responsable, sauf si on veut mettre le pays au feu et au sang. Imaginons un instant ce qu’arriverait si certains soldats passaient avec leurs armes du côté des manifestants et ainsi faire face à d’autres soldats loyalistes. Le nombre de morts ne serait pas de huit mais de peut être huit cents.
    M. Gueyras conclu son article ainsi : “Avec son nouveau président mal élu, l’Arménie risque de connaître une ère de troubles et d’instabilité. La “société civile qui ignore désormais la peur” que M. Ter-Petrossian s’est targué d’avoir créée dans le pays ne baissera pas facilement les bras. Reste à savoir si M. Sarkissian aura l’habilité et la sagesse d’établir un dialogue fructueux avec une nouvelle opposition qui s’annonce redoutable.”
    Il faut noter que le “président mal élu” l’a été par 52,9% des voix. Nous ne savons pas quel serait le pourcentage aux yeux de M. Gueyras pour être un président “bien élu”. Quant à la “société civile” (comme “la majorité silencieuse”) ce sont des termes inventés pour amuser la scène politique et qui ne veulent rien dire, encore moins “une société civile qui n’a plus peur”. Je ne sais pas si M. Gueyras a visité récemment l’Arménie mais entre mes voyages en avril et automne 2007 et celui du mois de mai 2008, en discutant avec mes contacts aves mes interlocuteurs habituels et la population je n’ai pas senti une grande différence. La préoccupation principale de la population reste l’amélioration de leur vie quotidienne. Une guerre civile n’est certainement pas la solution pour résoudre leur problème. Or les événements du mois de février et mars 2008 auraient pu aboutir à des affrontements beaucoup plus meurtrières.
    Quant au “dialogue fructueux” souhaité par M. Gueyras, comment dialoguer avec quelqu’un qui n’a même pas ouvert ses portes à Karekin II, le chef de l’Eglise Apostolique Arménienne qui s’était déplacé jusqu’à la maison de Ter-Petrossian, après les événements du 1er mars, pour jouer les intermédiaires entre lui et le pouvoir.
    Décrire, au vu des circonstances, L. Ter-Petrossian comme le chevalier blanc dans cet épisode triste de la vie politique arménienne relève soit de la méconnaissance des faits soit de la manipulation d’opinion.

    Jean Dorian
    article paru dans la revue Europe&Orient n°6
    Juin 2008

    ———–
    [1] voir le rapport géopolitique n°2 de l’Institut Tchobanian, “Le Mensonge Global” de Roger Akl, Ed. Sigest, 2007
    [2] Voir à ce sujet les travaux du Dr Armen Ayvazyan, (www.hayq.org) qui a été invité en France, en avril dernier, par l’Institut Tchobanian pour une série de conférences pour parler de la sécurité de l’Arménie et du Haut Karabagh.
    [3] Il s’agit de la tuerie par cinq hommes armés dans l’enceinte de l’Assemblée nationale faisant huit victimes dont le Premier ministre V. Sarkissian et le Président de l’Assemblé K. Demirdjian.